شمع خودرو یکی از قطعات کوچک ولی حیاتی در سیستم احتراق موتور های خودرو است. این قطعه با ایجاد یک جرقه الکتریکی، فرآیند احتراق سوخت در سیلندر های موتور را آغاز می‌کند. شمع به عنوان یک سوزن الکتریکی در لحظه مناسب، مخلوط سوخت و هوا را در سیلندر شعله ور می کند و این اتفاق باعث ایجاد نیروی مورد نیاز برای حرکت خودرو می‌شود. بدون شمع مناسب، موتور قادر به اجرای فرآیند احتراق به درستی نخواهد بود و خودرو قادر به روشن شدن و حرکت کردن نخواهد بود.
بدون شک شمع های سالم و عملکرد صحیح آنها امری حیاتی برای عملکرد خوب خودرو محسوب می‌شود. عیب یا خرابی در شمع‌ها می‌تواند به مشکلات مختلف در موتور و در نتیجه عملکرد کلی خودرو منجر شود که در ادامه به دلایل و علائم خرابی شمع خودرو خواهیم پرداخت.
خرید لوازم یدکی ماشین اصل و استاندارد باعث می شود مشکلاتی که در ادامه به آنها اشاره می کنیم برای خودرو اتفاق نیفتد و عمر و سلامت کلی ماشین افزایش یابد
علائم خرابی شمع خودرو
حتی اگر سازنده خودرو ادعا کند که شمع ها می‌توانند تا مدت زمان طولانی بدون مشکل کار کنند، شرایط و عوامل مختلفی می‌توانند باعث فرسودگی و خرابی زودتر آنها شوند. دلایل مختلفی مانند شرایط محیطی نامساعد یا روغنی شدن شمع و… می‌توانند باعث نقص عملکرد شمع ها شوند.
نکته مهم این است که حتما از شمع های مورد تایید خودروساز و استاندارد استفاده کنید تا عمر موتور و سایر لوازم و قطعات ماشین افزایش یابد.
در ادامه به بررسی علائم خرابی شمع های خودرو می پردازیم:
1- احتراق ناقص
احتراق ناقص زمانی رخ می‌دهد که مخلوط سوخت و هوا در داخل سیلندر به نحوی مشکل داشته باشد و فرآیند احتراق به درستی انجام نشود. این مشکل می‌تواند به علت عوامل مختلفی ایجاد شود، که در نتیجه خروجی موتور و عملکرد کلی خودرو تحت تاثیر قرار می گیرد.
وقتی که سوخت در سیلندر به درستی مشتعل نشده و احتراق کامل انجام نشود، میزان آلودگی‌ها در گازهای خروجی از پیشرانه افزایش می‌یابد. این آلودگی ها شامل مواد مختلفی مثل اکسیدهای نیتروژن (NOx)، کربن مونوکسید (CO)، هیدروکربن ها و ذرات معلق باشد.
آلودگی‌های انتشار یافته از پیشرانه به محیط زیست آسیب می‌زند و منجر به تغییرات اقلیمی، آلودگی هوا، و اثرات مخرب بر روی سلامت انسان‌ها و محیط زیست می شود. بنابراین، حل مشکلات مرتبط با احتراق ناقص شامل تعمیرات و تنظیمات سیستم احتراق، استفاده از سوخت با کیفیت، و نظارت منظم بر شرایط موتور و بازبینی شمع ها می‌شود تا از انتشار آلودگی به حداقل رسیده و به حفظ سلامت محیط زیست کمک شود.
2- سر و صدای موتور و لرزش آن در حالت درجا کار کردن
عدم احتراق صحیح در سیلندرها می‌تواند به وجود صداها و لرزش‌های ناخواسته در خودرو منجر می شود. وقتی که شمع به درستی کار نکند و احتراق سوخت صورت نگیرد، سوخت مشتعل نشده وارد پیشرانه می‌شود. نتیجه این وضعیت شامل سر و صدای بلند، لرزش‌های ناخواسته، افزایش مصرف سوخت، و کاهش عملکرد کلی خودرو شود.
وقتی که نسبت ترکیب سوخت به هوا در داخل سیلندرها از مقادیر مناسب کمتر شود، منجر به ایجاد سر و صداهای ناخواسته در زمان کارکرد درجا می شود و همچنین باعث کاهش عملکرد و کارایی موتور خودرو می گردد.
3- افت شتاب خودرو
تاخیر در عکس العمل موتور در زمان فشردن پدال گاز زمانی رخ می‌دهد که احتراق درست در سیلندرها انجام نشده و به تاخیر می‌افتد. این مشکل معمولاً با عدم تطابق نسبت سوخت به هوا و مشکلات در سیستم احتراق در ارتباط است.
وقتی که موتور خودرو تحت فشار قرار می‌گیرد (مثل زمان شتاب گیری) ولی احتراق درست رخ نمی‌دهد، تاخیر در ارسال قدرت به چرخ ها ایجاد می‌شود.
عملکرد نادرست یا نامناسب شمع خودرو تاثیر زیادی بر شتاب گیری و کارکرد موتور دارد. اگر شمع ها کیفیت پایینی داشته باشند و جرقه ضعیف یا نامناسب ایجاد کنند، احتراق مناسب در سیلندرها صورت نمی گیرد. این موضوع به کاهش توان موتور منجر می شود. در نتیجه، شتاب گیری و عملکرد پیشرانه تحت تاثیر قرار گرفته و پاسخ مناسب به فشردن پدال گاز نمی دهد.
4- افزایش سوخت مصرفی خودرو
ترکیب نامناسب سوخت و هوا در یک یا چند سیلندر از موتور خودرو منجر به اتلاف سوخت و کاهش راندمان پیشرانه می شود. وقتی میزان سوخت بیشتر از اندازه لازم باشد یا احتراق صحیح رخ ندهد، بخشی از سوخت بدون احتراق از خودرو خارج می‌شود، که این امر منجر به افت کارایی و افزایش مصرف سوخت می‌شود.
عدم عملکرد صحیح شمع خودرو باعث عدم ایجاد جرقه قوی و موثر برای احتراق سوخت می گردد. در این شرایط موتور سوخت بیشتری را مصرف می کند تا به عملکرد مطلوب برسد و در نتیجه مصرف سوخت خودرو افزایش می یابد.
نظارت دقیق بر میزان مصرف سوخت خودرو اهمیت زیادی دارد و مشکلات مختلفی می‌توانند به افزایش ناگهانی مصرف سوخت منجر شوند که یکی از عوامل مهم در این میان، کثیف شدن یا خرابی شمع ها است.
5- به سختی روشن شدن ماشین
وجود ایراد یا نقصان در شمع خودرو می‌تواند تأثیر زیادی بر عملکرد موتور داشته باشد. اگر شمع‌ها درست عمل نکنند یا کثیف شوند، موتور خاموش شده یا به سختی روشن می شود.
6- روشن شدن چراغ چک خودرو
خرابی شمع‌ها و احتراق ناقص تاثیر مستقیم بر عملکرد کاتالیزور دارد. زمانی که احتراق ناقص رخ می‌دهد، بخشی از بنزین که مشتعل نشده است، به کاتالیزور می‌رسد و این بخش از بنزین در کاتالیزور اشتعال پیدا می کند. این اشتعال غیرقابل کنترل منجر به افزایش دما در کاتالیزور می شود. این دمای زیاد باعث آسیب به کاتالیزور می شود و باعث گرفتگی یا آسیب دیدن اجزاء آن می شود. آسیب به کاتالیزور باعث افت عملکرد آن و موجب افزایش میزان گازهای آلاینده که از اگزوز خودرو خارج می‌شوند، می گردد. این امر موجب آلودگی محیط زیست و افزایش آلاینده ها می‌شود.
گرفتگی کاتالیزور پیامدهای مختلفی را بر روی عملکرد خودرو ایجاد کند. این پیامدها شامل روشن شدن چراغ چک، کاهش توان و قدرت موتور، انتشار بوی نامطبوع و محدودیت سرعت خودرو شود.
دلیل خراب شدن شمع های خودرو چیست
تا به اینجا به این موضوع پرداختیم که وقتی شمع های خودرو خراب و فرسوده می شوند چه علائمی از خود نشان می دهند. حال به این موضوع می پردازیم که علت خراب شدن شمع های خودرو چیست. در ادامه به توضیح 5 مورد از دلایل خراب شدن شمع های خودرو می پردازیم:
1- شمع های خودرو بیش از حد گرم شوند
گرم شدن مکرر نوک شمع یک نشانه از مشکلات در سیستم احتراق یا خنک کننده است و اگر نوک شمع به طور مکرر گرم شود، باعث کاهش عمر مفید شمع خواهد شد
همچنین اگر سیستم خنک کننده کارکرد صحیح خود را انجام ندهد به افزایش حرارت موتور و در نتیجه گرم شدن بیش از حد شمع ها منجر می شود. و این مسئله به فرسودگی زودتری در شمع‌ها منجر شود و در نهایت تاثیر منفی بر عملکرد موتور دارد.
2- ایجاد شدن کربن
سیستم خنک کننده کارکرد صحیح خود را انجام ندهد می‌تواند به افزایش حرارت موتور و در نتیجه گرم شدن بیش از حد شمع‌ها منجر شود. این مسئله می‌تواند به فرسودگی زودتری در شمع‌ها منجر شود و در نهایت تاثیر منفی بر عملکرد موتور داشته باشد.
از علت هایی که شمع ها به کربن آلوده می شوند می توان به رانندگی با سرعت پایین در مسافت های بالا، فیلتر های کثیف، ثابت بودن خودرو برای مدت زمان طولانی و کثیف بودن انژکتور های سوخت اشاره کرد
3- خراب شدن وایرها
خرابی وایر ها می‌تواند یکی دیگر از عوامل موثر در خرابی شمع باشد. اگر وایرها خراب یا قطع شده باشند، جریان برق به شمع ها به صورت مناسب منتقل نمی‌شود که ممکن است باعث عدم ایجاد جرقه و عدم احتراق صحیح در سیلندر ها شود.
4- وجود روغن در محفظه احتراق
نفوذ روغن به داخل محفظه احتراق یکی از علل مشکلات شمع است. ورود روغن به محفظه احتراق معمولاً به دلیل نشت یا خرابی در سیستم روغن‌رسانی اتفاق می‌افتد. وقوع این مشکل می‌تواند باعث ترکیب روغن با سوخت در محفظه احتراق شود و سبب آلودگی شمع‌ها شود.
در صورت نشت روغن، علاوه بر خرابی شمع‌ها، علائم دیگری همچون دوده سیاه از اگزوز و کاهش عملکرد موتور نیز مشاهده می شود.
5- شکاف نامناسب شمع ها
شکاف مناسب بین مرکز شمع و الکترودهای جانبی یکی از عوامل مهم در بهبود عملکرد موتور است. این شکاف نقش مهمی در تضمین ایجاد جرقه مناسب برای احتراق سوخت دارد. اگر شکاف زیاد باشد، جرقه به سختی اتفاق می‌افتد و احتراق ناقص رخ می دهد. از طرف دیگر، شکاف کمتر از حد هم باعث ایجاد جرقه ضعیف می شود که منجر به احتراق ناقص یا عدم ایجاد جرقه خواهد شد.
خراب شدن شمع چه عوارضی برای خودرو دارد
در صورتیکه شمع های خودرو خراب شوند هر چه سریع تر باید تعویض شوند در غیر این صورت مشکلات مهمی برای خودرو بوجود می آورند که شامل:
- مسدود شدن کاتالیزور خودرو
- آسیب رساندن به سایر اجزای خودرو مانند موتور و سیلندر ها
- کاهش شتاب و راندمان کلی خودرو
- افزایش مصرف سوخت و آلودگی هوا
مدت زمان عمر مفید شمع های خودرو چقدر است
شمع های خودرو دارای عمر مفید معینی هستند و تعویض آنها به موقع از اهمیت بالایی برخوردار است. شمع های استاندارد معمولاً بین 40 هزار تا 50 هزار عمر مفید دارند و بعد از این مدت باید تعویض شوند. حتی بعضی از شمع ها دارای عمر مفید 100 هزار کیلومتر هم عنوان می شوند اما بعد از 40 تا 50 هزار کیلومتر به خوبی روز اول کار نمی کنند و امکان آسیب رساندن به قطعات دیگر خودرو را هم دارند.
ایده آل این است که برای جلوگیری از خسارت های احتمالی، بصورت دوره ای و هر 30 هزار کیلومتر شمع های خودرو بازبینی و چک شوند و در صورت نیاز تعویض شوند
سلامت شمع های خودرو، فاکتور مهم در سلامت کلی ماشین
شمع های خودرو همانند سایر قطعات خودرو دارای عمر مفیدی هستند و نیاز به توجه و نگهداری دارند. عمر مفید شمع ها به عوامل مختلفی مرتبط است که شامل شرایط رانندگی، نوع و کیفیت شمع، تنظیمات موتور، وضعیت سیستم احتراق و… می‌شود.
تشخیص و برطرف کردن به موقع مشکلات مرتبط با شمع های خودرو و در کل چالش ها و دیگر مشکلات خودرو، از اهمیت بسیاری برخوردار است و موجب افزایش عمر مفید قطعات خودرو می شود.